Họ Đinh Hà Tĩnh xưa và nay
GS- NGNS Đinh Xuân Lâm
Họ Đinh Nho ở Hà TĨnh, xuất phát từ một họ lớn ở Ninh Bình. Gặp thời loạn lạc bà Hoàng Quý Thị cùng 4 người con trai là Đinh Phúc Diên, Đinh Phúc Tiên, Đinh Phúc…(không rõ tên?) và Đinh Phúc An chạy vào đất Hoan Châu. Tới Nghi Lộc - Nghệ An.
Trong khi giặc ở hồ bán nguyệt trước chùa Hảo Hạc ở thôn Thu Lạng xã Hảo Lạc huyện Châu Lộc tỉnh Nghệ An (sau gọi là thôn Kim Kê, xã Nghi Long, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An) thì bà bị chết. Điều đặc biệt là ngay sau khi bà chết trời bỗng nổi sấm chớp, mưa to gió lớn. Dân trong vùng cho đó là điềm "Thiên táng" (trời chôn). Sau khi bà mất 4 anh em bàn nhau phải ở phân tán để nếu bị bắt thì vẫn có người thoát nên quyết định anh cả Phúc Diên chạy lên Hương Sơn ở tổng Yên Ấp (nay là xã Sơn Hòa), em thứ 2 là Phúc Tiên ở lại trông coi phần mộ mẹ, em thứ 3 là Phúc…chạy về Cổ Ngu (nay là xã Đức Thủy, huyện Đức Thọ) và em thứ 4 là Phúc An chạy về Hàm Giang (Hải Dương). Họ Đinh Nho là một cự tộc thế phiệt trâm anh ở Hương Sơn và xứ Nghệ... Dòng họ này đã sản sinh ra nhiều nhân vật nổi tiếng cả trong Khoa mục, Quan trường và Võ bị Về khai Khoa cho dòng họ thì từ đó đến nay số con cháu đậu tiến sỹ, kỹ sư bác sĩ...v...v...không kể hết! Chỉ tính sau Ngài Đinh Nho Công đậu Tiến sĩ, con là Đinh Nho Hoàn đậu Nhị giáp Tiến sĩ năm Canh Thìn (1700), em Đinh Nho Hoàn là Đinh Nho Côn (con bà 2) đậu Giải Nguyên. Và đặc biệt trong gia đình Ngài Đinh Nho Công có 4 người là: Cha (Đinh Nho Công), 2 con (Đinh Nho Hoàn , Đinh Nho Côn) và dâu (Phan Thị Viên, vợ bé Đinh Nho Hoàn) đều được nhà vua Sắc phong Trung Đẳng Thần. Trong lịch sử hiếm có 1 gia đình nào như vậy!
Tiêu biểu cho dòng họ Đinh trên vùng đất Hà Tĩnh,là dòng họ Đinh Nho, xã Sơn Hoà,huyện Hương Sơn, có 4 người trong một gia đình(cha là Đinh Nho Công đậu Tiến sỹ,con là Đinh Nho Hoàn đậu Nhị Giáp Tiễn sỹ,Đinh Nho Côn đậu giải nguyên, và vợ thứ của Đinh Nho Hoàn là bà Phan Thị Viên) đều được vua phong tặng “Trung đẳng thần” một vinh dự lớn mà không phải dòng họ nào cũng có được trong lịch sử Việt Nam. Phát huy truyền thống của các bậc tiền nhân, ngày nay người họ Đinh Hà Tĩnh rất nhiều người thành đạt trên mọi lĩnh vực văn hóa, chính trị, quân sự. ngoại giao. Nhứ Thứ trương ngoại giao Đinh Nho Liêm, hay như GS Đinh Xuân Lâm, được Nhà nước Việt Nam tôn vinh phong tặng Nhà giáo Nhân dân và được tặng thưởng Huân chương Lao động hạng nhất. là một trong những người góp công đầu xây dựng Bộ môn Lịch sử cận – hiện đại Việt Nam, ông là Phó chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam khóa IV, Chủ tịch Hội đồng khoa học Trung tâm UNESCO Thông tin tư liệu lịch sử và văn hóa Việt Nam. Ông là một trong "tứ trụ" của nền sử học Việt Nam (Lâm, Lê, Tấn, Vượng).
Ông cùng với Thiếu Tưởng Đinh Mộng Tiên, tham gia Ban Cố vấn Ban LL họ Đinh VN ngay từ ngày đầu, năm 2012. Cùng với GS-TS NGND Đinh Phạm Thái… và nhiều nhà khoa học họ Đinh ở Hà Tĩnh như GS-TS Đinh Nho Chương, cố Nhà giáo Đinh Nho Quì, Đinh Văn Tư Phó trưởng Ban LL họ Đinh VN. Đại tá Đinh Văn Niêm … St HV Hội KHLS, Đinh Xuân Vinh