(Bài phát biểu của ông Đinh Tú Anh, hậu duệ đời thứ 17 dòng họ Đinh Nho trình bày trong Lễ Khánh thành trùng tu, tôn tạo nhà thờ đại tôn dòng họ Đinh Nho – 6/9/2025, tức Rằm tháng Bảy Ất Tỵ)

Kính thưa Quý vị đại biểu, khách quý!

Kính thưa Quý bà con nội, ngoại dòng họ đại tôn họ Đinh Nho!

Do ông Đinh Hải Quân – Tộc trưởng đời thứ 19 dòng họ Đinh Nho đang bận công tác ở nước ngoài không về được, tôi là Đinh Tú Anh, hậu duệ đời thứ 17 của dòng họ xin được mạn phép thay mặt cho Tộc trưởng và Ban Tộc biểu, cũng như toàn thể bà con nội ngoại dòng họ, xin được có đôi lời phát biểu trong buổi lễ Khánh thành nhà thờ họ ngày hôm nay.

Trước hết, cho phép tôi được thay mặt bà con nội ngoại dòng họ Đinh Nho xin được chân thành cảm ơn:

- Ông Trần Bình Thân – Bí thư Đảng uỷ, Chủ tịch HĐND; Ông Phan Xuân Hùng – Phó Bí thư Đảng uỷ, Chủ tịch UBND và các ông, bà đại diện cho các cơ quan xã nhà Sơn Tiến;

- Các đoàn đại diện các dòng họ trên địa bàn;

- Các đoàn đoàn đại diện ban liên lạc họ Đinh các tỉnh thành: Nghệ An, Hà Nội, Tp. Hồ Chí Minh, Hà Tĩnh, Quảng Bình.

Đã đến dự và chung vui với dòng họ đại tôn họ Đinh Nho chúng tôi ngày hôm nay!

Kính thưa Quý vị!

“Chim có tổ, người có tông”. Làm người, ai cũng có tổ tiên, nguồn cội để nhớ về, để nhắc nhở nhau nhớ về, để thành kính tri ân, kính nhớ. Bởi có tổ tiên mới có lớp lớp các thế hệ cháu con ngày hôm nay và muôn đời con cháu mai sau.

Từ 4 gia đình anh em cùng chung Tổ mẫu từ Gia Viễn – Ninh Bình ly loạn về đất Hồng Lam do sự kiện nhà Mạc tiếm ngôi nhà Lê vào năm 1527. Đến nay chúng ta có các dòng họ Đinh cùng chung Tổ mẫu:

- Dòng anh cả Đinh Nho ta ở Sơn Hòa, Hương Sơn, Hà Tĩnh (nay là xã Sơn Tiến, tỉnh Hà Tĩnh) với thủy tổ là Tả Hiệu Điểm, Công Tây Hầu, Nhị phẩm tòng Võ Giai Đinh Phúc Diên.

- Dòng anh thứ hai Đinh Văn ở Kim Khê, Nghi Long, Nghi Lộc, Nghệ An với thủy tổ là Hương Cống, Thanh Lại Ty Lang Trung Mậu Lâm Lang Đinh Phúc Tiên.

- Dòng anh thứ ba Đinh Văn ở Đông Khê, Đức Thủy, Đức Thọ, Hà Tĩnh với thủy tổ là Đô Chỉ huy Thiêm sự, Ti Đô Chỉ huy sứ Đinh Phúc… hiện nay chưa rõ tên.

- Dòng họ Đinh ở Trung Lương, Hồng Lĩnh, Hà Tĩnh.

- Dòng anh thứ tư Đinh Phúc An trở ra Bắc nghe ngóng tình hình để có gì còn thông tin cho các anh trong nhà biết hiện nay chưa rõ thông tin.

Và các chi họ Đinh Nho ở các vùng:

- Chi trưởng, chi thứ hai ở Sơn Hòa sau đó phân chi, nhánh ở Sơn Châu, Sơn Tân với các cụ tổ đời thứ 8 là Hương Cống Đinh Nho Trạch, Quan viên Đinh Nho Thận.

- Chi thứ ba ở Cương Gián, Nghi Xuân, Hà Tĩnh với cụ tổ đời thứ 8 là Tri huyện Đinh Nho Thường.

- Chi thứ tư ở Thanh Liên, Thanh Chương, Nghệ An với cụ tổ đời thứ 8 là Giải Nguyên, Tri huyện, Tổng binh Đốc Lĩnh Hương Nghĩa Hầu, Phúc thần được phụng thờ ở đền Gôi Vỵ Đinh Nho Côn.

- Cuối năm 2024, chúng ta lại vui mừng chào đón, và xin hoan hỉ loan báo tin mừng này đến toàn thể bà con trong họ: Chi họ Đinh ở Thanh Văn, Thanh Chương – hậu duệ của cụ tổ đời thứ 11A Đinh Nho Hành đã tìm được nguồn cội và về nhận họ, chính thức gia nhập vào đại gia đình dòng tộc Đinh Nho.

- Và cho đến nay, họ Đinh Nho ta cũng như các nhánh họ Đinh cùng chung Tổ mẫu đã có mặt, làm ăn, sinh sống hầu khắp các địa phương trong cả nước và cả ở nước ngoài.

Kính thưa Quý vị!

Dòng Đinh Nho nổi tiếng với việc hai cha con cụ tổ Đinh Nho Công, Đinh Nho Hoàn cùng đỗ tiến sĩ và trong gia đình đó, 2 người anh em khác là Đinh Nho Trạch, Đinh Nho Côn cùng đỗ Hương Cống, Giải Nguyên. Và cũng trong gia đình đó, cả 4 cha con Đinh Nho Công, Đinh Nho Hoàn, Phan Thị Viên, Đinh Nho Côn, tức cha, con dâu, 2 con trai đều được phong phúc thần và được phụng thờ trong đền Gôi Vỵ.

Dòng Đinh Nho nổi tiếng với tấm gương tam tòng tứ đức với nghĩa cử cao đẹp theo quan niệm Khổng giáo thời bấy giờ: phu tử tòng tử - chồng chết, chết theo chồng của bà Tiết Phụ Phan Thị Viên, vợ thiếp Hoàng Giáp Đinh Nho Hoàn, được vua Lê sai lập đền thờ.

Dòng Đinh Nho nổi tiếng với với tấm gương một lòng vì nước của cụ tổ Tiến sĩ Đinh Nho Điển, khi giặc Pháp xâm lược nước ta, cụ tỏ thái độ bất hợp tác và vì bất lực mà tuyệt thực đến chết, được triều Nguyễn sai lập đền thờ.

Dòng Đinh Nho nổi tiếng với Tiến sĩ Đinh Nhật Thận, một danh sĩ triều Nguyễn, để lại cho đời bài thơ: Thu dạ lữ hoài ngâm bất hủ.

Và rất nhiều những tấm gương khác trong các triều đại phong kiến, trong thời kỳ tiền khởi nghĩa, trong thời kỳ cách mạng cũng như xây dựng và bảo vệ tổ quốc sau này.

Thật may mắn cho cháu con dòng họ Đinh Nho. Bởi chúng ta đã có một Tổ tiên thật rạng rỡ, thật đáng tự hào. Một truyền thống dòng tộc, một nền nếp gia phong quý báu truyền đời từ thế hệ này sang thế hệ khác. Đó là truyền thống hiếu học, là “Sống trung thành, hiếu nghĩa, chân thật, trong sạch, cần kiệm, dù nghèo cũng không nản chí. Khi tiến lên thì làm người nghĩa hiệp, khi lui về thì làm người nông dân lương thiện. Không sa vào thói kiêu căng, truỵ lạc; không hỗn xược, ngạo mạn; không tranh cãi hơn thua; không ham mê cờ bạc” như mong ước của cụ tổ đời thứ 8, Hoàng Giáp Đinh Nho Hoàn khắc vào khánh đá truyền đời cho muôn thế hệ cháu con. Những giá trị này là tài sản tinh thần vô giá, không dễ gì có được. Nhưng cũng đòi hỏi lớp lớp thế hệ cháu con phải biết giữ gìn để không làm mai một, để không hổ thẹn với tiền nhân.

Kính thưa Quý vị.

Nhà thờ họ là nơi để cháu con đi về hương khói kính nhớ Tổ tiên, là nơi lưu giữ những ký ức, những giá trị tinh thần của một dòng tộc. Nhà thờ đại tôn dòng họ Đinh Nho ta được lập vào khoảng năm 1670, tức cách nay khoảng 355 năm, dưới thời cụ tổ đời thứ bảy – Tiến sĩ, Thiêm đô Ngự sử Đinh Nho Công, và được trùng tu khang trang vào khoảng năm 1717, năm vua Lê cho lập đền thờ bà Tiết phụ - Tức đền Gôi Vỵ ngày nay.

Năm 1922 (năm Nhâm Tuất, triều Khải Định), nhà thờ được trùng tu lớn cùng thời điểm với việc trùng tu đền Gôi Vỵ.

Nơi nhà thờ họ hiện nay khi xưa là quần thể bao gồm: Nhà thờ chi trưởng với nhà Thượng điện, Hạ điện với 2 nhà Tả vu, Hữu vu; Nhà thờ Đức Đại vương tử - Hoàng Giáp Đinh Nho Hoàn với nhà Thượng điện, Hạ điện; Miếu thờ vọng Ngô Tiên sinh người Tàu – Người đã giúp cụ tổ đời thứ 6 Huyện tá Đông Ngạn Đinh Hữu Luân tìm đất, chọn huyệt, lo mộ phần tổ tiên, để dòng họ ta được trường tồn, được “Đời đời khoa bảng”.

Trải qua thăng trầm của lịch sử, nơi đây chỉ còn lại nhà thờ chi trưởng được hợp nhất với nhà thờ chi thứ vào khoảng năm 1958, thành nhà thờ đại tôn dòng họ Đinh Nho. Và bị xuống cấp nghiêm trọng do tác động của thời gian, đòi hỏi phải được trùng tu, tôn tạo.

Trước tình hình đó, Tộc trưởng đời thứ 19 Đinh Hải Quân, cùng Ban Tộc biểu, và toàn thể bà con nội ngoại đã đồng tâm, nhất trí góp công, góp của trùng tu tôn tạo lại để có quần thể nhà thờ họ khang trang như hiện nay, bao gồm:

Nhà thờ đại tôn dòng họ Đinh Nho được xây dựng mới trên nền đất cũ trên cơ sở bảo tồn kiến trúc và bài trí của cha ông;

Nhà thờ thổ địa được xây dựng mới phía trước bên phải từ nhà thờ đại tôn nhìn ra;

Nhà thờ tiểu chi Tộc trưởng được trùng tu, tôn tạo từ nhà thờ tổ tiên truyền lại và cất dựng về phía Tả vu, tức phía bên trái từ nhà thờ đại tôn nhìn ra, quay mặt vào phía mặt bên nhà thờ đại tôn.

Nhà thờ Đại tôn dòng họ Đinh Nho thờ:

Ban thờ chính giữa thờ: Tổ mẫu, Thủy tổ Đinh Phúc Diên cho đến các cụ tổ ông, các cụ tổ bà đời thứ 8 gồm 6 anh em. Trong đó có các cụ tổ Đinh Nho Thường ở Cương Gián, Đinh Nho Côn ở Thanh Liên dù đã được thờ ở các chi họ này nhưng cũng được kính phụng thờ ở đây.

Ban thờ bên trái từ Thượng điện nhìn ra thờ: Cụ tổ đời thứ 8, Tộc trưởng đại tôn, chi trưởng Đinh Nho Trạch.

Ban thờ bên phải từ Thượng điện nhìn ra thờ: Cụ tổ đời thứ 8, Tộc trưởng chi thứ Đinh Nho Thận.

Kính thưa Quý vị đại biểu, khách quý!

Kính thưa bà con nội ngoại dòng họ Đinh Nho!

Để có được quần thể nhà thờ họ khang trang như ngày hôm nay, thay mặt cho Tộc trưởng, Ban Tộc biểu và toàn thể bà con nội ngoại dòng họ Đinh Nho, chúng tôi xin được trân trọng gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới:

-Sự ủng hộ, tạo điều kiện của Chính quyền địa phương xã nhà, nay là xã Sơn Tiến, tỉnh Hà Tĩnh và toàn thể bà con trong vùng.

- Sự ủng hộ của các dòng họ trong vùng; của các Ban liên lạc họ Đinh các tỉnh thành.

- Sự đồng lòng hưởng ứng và ủng hộ của toàn thể bà con nội ngoại dòng họ Đinh Nho.

Xin kính chúc dòng họ Đinh Nho ta mãi trường tồn, phát triển trong sự đoàn kết keo sơn với các dòng họ khác trong vùng cũng như trong cả nước.

Xin kính chúc Quý vị sức khỏe, hạnh phúc và thành đạt.

Cúi xin đội ơn Hồng phúc của Tổ tiên.

Và xin chân thành cảm ơn Quý vị khách quý và toàn thể bà con nội ngoại.

Tin Đinh Anh Tú Hà Tĩnh